Genprofieltesten te weinig ingezet bij hormoongevoelige borstkanker

Sinds oktober 2023 worden de genprofieltesten Oncotype DX® en MammaPrint® vergoed uit de basisverzekering. Borstkankervereniging Nederland onderzocht met behulp van de Hogeschool van Utrecht hoe de inzet van beide testen in de praktijk een jaar later is. We presenteerden de resultaten in de vorm van een poster op het St Gallen Borstkanker symposium van 12 t/m 15 maart 2025 in Wenen.   

Vrouwen ouder dan 50 jaar met een vroeg stadium van borstkanker (met specifieke kenmerken van de tumor en weinig tot geen uitzaaiingen), kunnen met hun arts beslissen om niet te kiezen voor een behandeling met chemotherapie. Twee testen, Oncotype DX® en MammaPrint® helpen om de beslissing te nemen. Deze testen schatten in hoe hoog of laag het risico op terugkeer van de ziekte is. Als dit laag is, is het veilig om een chemobehandeling achterwege te laten. Sinds oktober 2023 worden beide genprofieltesten vergoed uit de basisverzekering. Borstkankervereniging Nederland onderzocht met behulp van de Hogeschool van Utrecht hoe de inzet van beide testen in de praktijk een jaar later is. 

Wat meet de genprofieltest?

Als er een biopsie wordt gedaan bij verdenking van borstkanker, of als er bij de borstoperatie  weefsel wordt weggehaald, wordt dit altijd onderzocht door een patholoog. Een deel van het weggehaalde weefsel kan worden opgestuurd voor één van de testen. De testen brengen een deel van het tumor DNA in beeld en geven daar een score aan. De testen kunnen daarmee voorspellen dat voor sommige vrouwen aanvullende chemotherapie weinig tot geen voordeel heeft, omdat zij een laag genetisch risico op uitzaaiingen hebben. Voor vrouwen met borstkanker in een vroeg stadium is het dan veilig is om geen chemotherapie te ondergaan. Chemotherapie kan (blijvende) bijwerkingen en verminderde kwaliteit van leven tot gevolg hebben. Die kunnen door niet te behandelen voorkomen worden. De testen zijn uitgebreid wetenschappelijk onderzocht en de betrouwbaarheid ervan is aangetoond.  

Voor wie? 

Beide tests worden vergoed voor vrouwen met de volgende tumorkenmerken:

Omdat het onderzoek naar de test niet bij mannen is gedaan, is er geen vergoeding vanuit het basispakket voor de test bij mannen.  

 

Enquête over gebruik  

Raymon Gaal, student Farmakunde aan de Hogeschool Utrecht, deed namens Borstkankervereniging Nederland onderzoek naar de inzet van de genprofieltesten in Nederlandse ziekenhuizen waar borstkankerzorg wordt gegeven. Hij vroeg de ziekenhuizen om een vragenlijst met 18 meerkeuzevragen en twee open vragen in te vullen. Dertig ziekenhuizen vulden deze vragenlijst in; in totaal kwamen er 38 ingevulde vragenlijsten retour. 

Uitslag gebruik testen 

Het zorginstituut berekende dat jaarlijks ongeveer 2300 vrouwen in Nederland in aanmerking zouden komen voor de test. Uit gesprekken met de  firma’s die de testen aanbieden en met  zorgverzekeraars leerden wij dat het gebruik op 30% daarvan wordt geschat. Ook worden er grote verschillen tussen ziekenhuizen genoemd. Graag noemen wij ook dat de inzet van de test kostenbesparend is voor de zorg. Er worden hierdoor immers minder chemotherapieën gegeven. 
De vragenlijsten zijn ingevuld door academische ziekenhuizen, top-klinische ziekenhuizen en kleinere ziekenhuizen. De vragenlijst werd hoofdzakelijk ingevuld door Verpleegkundig Specialisten. 22 ziekenhuizen gebruiken Mammaprint, 13 Oncotype DX en 3 gaven aan beide testen in te zetten. 30 maal werd aangegeven dat de beslissing over de inzet van de test werd genomen in het Multi Disciplinair Overleg. Op vijf vragen over het gebruik van de test kwamen geen grote verschillen tussen Oncotype DX en Mammaprint naar voren. Men is positief over onder andere: gemak van aanvragen test, resultaten zijn snel beschikbaar, de uitslag is makkelijk te lezen en ook eenvoudig te bespreken met de patiënt. 

Ziekenhuizen maken ook gebruik van de Predict tool en soms in het bijzonder de score door de patholoog op het eiwit KI67 (één specifiek eiwit) bij de beslissing over de inzet van wel of geen chemotherapie. 43% van de respondenten gaf aan de test niet in te zetten bij een graad 3 tumor (wat volgende de indicatie wel zou kunnen). De verschuiving naar meer inzet van chemotherapie vóór de operatie helpt niet bij de inzet van de test, geven verschillende respondenten aan. Men zou graag zien dat de test ook op het eerste biopsie materiaal gedaan wordt. Anderen geven hierbij aan dat er alleen gestart wordt met chemotherapie als er sowieso geen optie kan komen om de chemo weg te laten. 

Conclusie

De inzet van de twee genprofieltesten is nog niet optimaal. Als Borstkankervereniging Nederland vinden we dat onwenselijk. Ruim een jaar nadat de vergoeding vanuit het basispakket geregeld is, gaan ziekenhuizen verschillend om met het inzetten van de genprofieltesten. Ook is de  richtlijn nog niet aangepast. Dit betekent dat  vrouwen nu soms nog onnodig een behandeling met chemotherapie krijgen. Wij zouden graag zien dat met alle vrouwen die voldoen aan de criteria gesproken wordt over de mogelijke inzet van één van de twee testen. We roepen artsen op om nu snel de richtlijn aan te passen en om  extra scholing te stimuleren. Als laatst zouden we graag zien dat er ook een standpunt komt over de inzet van de test bij de eerste biopsie.  


 

Gepubliceerd op 20 maart 2025